1. Yardımcı fiiller (Auxiliary verbs)
Sayıca on iki adet olan bu fiiller şunlardır :
to be
may
to have
must
to do
will
to dare
shall
to need
ought
can
used
Yardımcı fiillerin çeşitli görevleri vardır. Bunların başlıcaları, diğer fiillerle birlikte (tenses - zamanlar)ın meydana getirilmesi, fiillerin (negative olumsuz) ve (interrogative - soru) hallerinin yapılmasıdır.
İlerideki sayfalarda her bir yardımcı fiili ayrı ayrı ve ayrıntılı olarak incelemeden önce yardımcı fiillerin genel olarak durumlarını ve uydukları kuralları kısaca sıralayalım :
a. Yardımcı fiillerden to be, to have, to do, to dare, to need dışındakiler mastar eki (to) almazlar. Türkçedeki (-mek, -mak) mastar ekinin İngilizcede karşılığı olan ve fiil önüne getirilen to, yardımcı fiillerden sadece yukarıda gördüğümüz beş tanesinin önüne getirilebilir. (Daha ileride göreceğimiz olağan fiillerin hepsinin önüne "to - mek, mak" mastar ekinin gelebildiğini burada hatırlatalım.)
b. Sadece to be, to have, to do fiilleri çeşitli ekler alabilir, çekimlenir, özneye göre değişik şekle girer. Bunlar dışındaki yardımcı fiillerin tek şekilleri vardır.
I am, I have, I do
you are, you have, you do
he is, he has, he does
she is, she has, she does
they are, they have, they do
To be, to have, to do yardımcı fiillerinin öznelere göre değiştiğini görüyoruz. Aşağıdaki örneklerde şekil değiştirmeyen yardımcı fiillerden birkaç tanesi görülüyor.
I can, I must, I may
you can, you must, you may
he can, he must, he may
she can, she must, she may
they can, they must, they may
c. İçinde yardımcı fiil bulunan bir cümle soru haline sokulmak istenirse yardımcı fiil öznenin önüne getirilir.
olumlu soru
I am, am I?
she is, is she?
they are, are they?
we can, can we?
he can, can he?
you can, can you?
he has, has he?
you have, have you?
it has, has it?
d. Olumsuz yapmak için yardımcı fiile not sözcüğü eklenir.
olumlu, olumsuz
I am, I am not
he is, he is not
you are, you are not
we must, we must not
he must, he must not
they must, they must not
he will, he will not
you will, you will not
they will, they will not
I can, I cannot
he can, he cannot
we can, we cannot
Can yardımcı fiilini olumsuz yaparken kullanılan not sözcüğünün bu fiile bitişik yazıldığına dikkat ediniz. Bu durum sadece can fiiline özgüdür. Olumsuz yapmak için kullanılan not sözcüğü yardımcı fiille birleştirilebilir. Özellikle konuşma dilinde bu şekil tercih edilir. Bu birleşme fiile n't eklenerek oluşturulur.
is not ,isn't
are not, aren't
have not, haven`t
has not, hasn`t
do not, don't
does not ,doesn't
must not, mustn't
will not, won't
cannot, can't
may not, mayn't
need not, needn't
shall not, shan't
ought not, oughtn't
dare not, daren't
used not, usedn't
Not sözcüğü ile birleştirilerek bir kısaltma yapılan yardımcı fiillerden will ve shall fiilleri not ile birleşirken küçük bir değişime uğramaktadırlar. Bunu yukarıda görüyoruz.
e. Özellikle konuşma dilinde, yardımcı fiillerden be, have, will, shall, (have'in geçmiş hali had, will'in geçmiş hali would) cümlenin öznesi ile birleştirilebilirler.
I am, I'm
you are, you're
it is, it's
they have, they've
she has, she's
we had, we'd
he will, he'll
I shall, I'll
he would, he'd
Birleştirmelerde has ile is'in aynı şekilde ('s) olarak yapıldığı, had ile would'un da yine tek şekilde ('d) olarak birleştirildiği görülmektedir. Bir cümlede böyle bir birleştirmenin hangi yardımcı fiille yapıldığı şekilden anlaşılamıyacağı için ancak sözün gelişinden anlaşılır.
Will ve shall yardımcı fiillerinin birleştirilmiş halleri de aynıdır: 'll.
f. Yardımcı fiillerden bir kısmını sadece başında to mastar eki olan mastar halinde bir fiil, bir kısmını da yalın halde, yani önünde to bulunmayan bir fiil izler.
Will, shall, must, may, can, do yardımcı fiillerinden sonra fiil kök halinde, bulunur.
I can read. Okuyabilirim.
We shall answer. Cevap vereceğiz.
He must telephone. O telefon etmeli.
They will not come. Gelmeyecekler.
I do not drink. İçmem.
You may come. Gelebilirsiniz.
Be, have, used, ought yardımcı fiillerinden sonra to mastar ekli fiil gelir.
We are to leave early. Erken gitmemiz gerekiyor.
He has to help his father. Babasına yardım etmek zorundadır.
They used to play here. Burada oynarlardı.
She ought to visit her mother. Annesini ziyaret etmesi gerekir.
Bu tip yardımcı fiiller arasında saydığımız be ve have yardımcı fiillerini fiillerin çeşitli halleri de izleyebilir. Bu iki fiil kullanılış alanı çok geniş olan ve birçok zaman ve yapıların meydana getirilmesinde kullanılan yardımcı fiillerdir. Have ve be fiillerini, yardımcı fiilleri teker teker ele alacağımız bölümde ayrıntılı olarak işleyeceğiz.
Need ve dare yardımcı fiilleri diğerlerinden biraz farklıdır. Bunların olumsuz ve soru halleri hem diğer yardımcı fiiller gibi hem do kullanılarak yapılabilir. İlk durumda to'suz fiillerle, ikinci halde, yani do kullanıldığı zaman to mastar eki almış fiillerle kullanılırlar.
You need not go. Gitmen gerekli değil.
You don't need to go. Gitmen gerekli değil.
We dare not open it. Onu açmaya cesaret edemeyiz.
We don't dare to open it. Onu açmaya cesaret edemeyiz.
Need ve dare yardımcı fiilleri de kendilerine ait bölümlerde geniş olarak ele alınmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder