insanlar için kullanılan ilgi zamirleri
Bu tip bir cümlede isim şahıs ise ve cümlenin öznesi durumunda olup yalın haldeyse ilgi cümleciği başında bu ismi belirtecek olan ilgi zamiri who olur.
The girl who brought the book is Dick's sister. Kız, ki o kitabı getirdi, Dick'in kız kardeşidir. (Kitabı getiren kız Dick'in kız kardeşidir.)
The students who came late waited in the garden. Öğrenciler, ki onlar geç geldiler, bahçede beklediler. (Geç gelen öğrenciler bahçede beklediler.)
Burada iki noktaya dikkatinizi çekmek istiyoruz :
Birincisi, konu başında da belirttiğimiz gibi, şahıslar için kullanılan who hem tekil, hem de çoğuI anlam vermektedir: (ki o, ki onlar).
İkincisi, İngilizce cümlenin yapısı daha kolay görülsün diye who zamiri (ki o, ki onlar) şeklinde çevrilmiş, sonra bu cümle aynı anlamı daha uygun bir Türkçeyle verecek hale getirilmiştir. Aşağıda (ki o) şeklinden diğer hale geçişi daha çok örnek üzerinde görmeniz için ilgi cümlecikleri veriyoruz. Bunlar tam cümle olmayıp sadece ilgi cümleciği bölümleridir.
the girl who came late kız, ki o geç geldi geç gelen kız
the boys who ate the cake çocuklar, ki onlar pastayı yediler pastayı yiyen çocuklar
the baby who drank the milk bebek, ki o sütü içti sütü içen bebek
the baby who drinks the milk bebek ki o sütü içer sütü (her zaman) içen bebek
the baby who is drinking the milk bebek, ki o sütü içiyor sütü (şimdi) içen (içmekte olan) bebek
the baby who will drink the milk bebek, ki o sütü içecek sütü içecek alan bebek
the teacher who teaches history öğretmen, ki o tarih öğretir tarih öğreten öğretmen
the teachers who teach history öğretmenler, ki onlar tarih öğretir tarih öğreten öğretmenler
Örneklerde who ile hem tekil hem de çoğul (ki o, ki onlar) anlamı verildiğini tekrar görürken İngilizcede fiilin çeşitli zamanlarınını (who drank, who drinks, who is drinking) Türkçeye tek şekilde "içen" olarak çevrildiği dikkati çekmektedir.
Böyle bir durumda Türkçeden İngilizceye çeviri yaparken Türkçe cümlede fiilin zamanını tam olarak bilip İngilizce cümleyi ona göre kurmak gerekir. Zira Türkçede "sütü içen" sözünde fiilin zamanı ancak sözün öncesinden dan anlaşılabilir, çünkü "sütü içen" sözü geçmişte, şimdiki zamanda, geniş zamanda da yapılmış olsa aynı şekilde kalır: dün sütü içen, şimdi sütü içen, her zaman sütü içen.
nesneler için kullanılan ilgi zamirleri
İsim bir şahıs olmayıp hayvan veya başka bir nesne ise bu durumda ilgi zamiri cümleciğinde "ki o, ki onlar" anlamında which ilgi zamiri kullanılır.
The doctor who examined me is a specialist. Doktor, ki o beni muayene etti, bir uzmandır. (Beni muayene eden doktor bir uzmandır.)
The doctors who examined me are specialists. Doktorlar, ki onlar beni muayene ettiler, uzmandırlar. (Beni muayene eden doktorlar uzmandırlar.)
The cat which ate the meat has run away. Kedi, ki o eti yedi, kaçtı. (Eti yiyen kedi kaçtı.)
The cats which ate the meat have run away. Kediler, ki onlar eti yediler, kaçtılar. (Eti yiyen kediler kaçtılar.)
The house which has four chimneys belongs to my uncle. Ev ki o dört bacaya sahiptir, amcama aittir. (Dört bacası olan ev amcama aittir.)
The bag which is under the table is mine. Çanta, ki o masanın altındadır, benimkidir. (Masanın altındaki çanta benimkidir.)
The garden which is at the back of the school has a tennis court. Bahçe, ki o okulun arkasındadır, bir tenis kortuna sahiptir. (Okulun arkasındaki bahçenin bir tenis kortu vardır.)
The dog which is running to the car is a sheep dog. Köpek, ki o otomobile koşuyor, bir çoban köpeğidir. (Otomobile koşan köpek bir çoban köpeğidir.)
The streets which lead to the museum are very narrow. Caddeler, ki onlar müzeye çıkar,
çok dardır. (Müzeye çıkan caddeler çok dardır.)
that ilgi zamiri
Who insanlar, which eşya ve hayvanlar için "ki o, ki onlar" anlamında birer ilgi zamiridirler. That sözcüğü de bir ilgi zamiri olarak kullanılır. Verdiği anlam sadece tekildir: "ki o".
That ilgi zamiri hem who hem de which yerine kullanılabilir.
The lady that wrote the letters lived in London. Hanım, ki o mektupları yazdı, Londra'da yaşıyordu. Mektupları yazan hanım Londra'da yaşıyordu.)
This is the tower that was built in 1625. Kule budur, ki o 1625'te inşa edildi. (1625'te inşa edilen kule budur.)
Örneklerdeki that zamirlerinden ilkinin who yerine, ikincisinin which yerine kullanıldığını görüyoruz. Fakat genel olarak who ve which yerine that kullanmak tercih edilmez. Yaygın olan şekil who ve which'in kullanılmasıdır. Ancak bazı durumlar vardır ki burada that kullanılması tercih edilir. Bunları şöyle sıralayabiliriz: sıfatların en üstünlük derecesi, all, any, only, it is, nobody, no one, somebody, someone, much, little, everything. Bu sözcüklerin bulunduğu ilgi cümleciklerinde that zamirinin kullanıldığını aşağıdaki örneklerde inceleyiniz.
All that were at the party enjoyed it very much. Hepsi, ki onlar partide idi, çok memnun kaldılar. (Partide olanların hepsi çok memnun kaldılar.)
She is the cleverest girl that followed this course. O en akıllı kızdır, ki o bu kursu izledi. (O, bu kursu izleyen en akıllı kızdır.)
It is the rain that spoils the game. O yağmurdur, ki o oyunu bozar. (Oyunu bozan yağmurdur.)
He was the best worker that worked in our factory. O en iyi işçi idi, ki o bizim fabrikamızda çalıştı. (O, fabrikamızda çalışan en iyi işçi idi.)
Frank bought everything that pleased his wife. Frank her şeyi satın aldı, ki o karısını memnun etti. (Frank, karısını memnun eden her şeyi satın aldı.)
It was the severe winter that made Emma unhappy. Şiddetli kıştı, ki o Emma'yı mutsuz
yaptı. (Emma'yı mutsuz yapan şiddetli kıştı.)
We saw somebody that slept under the tree. Birini gördük, ki o ağacın altında uyudu. (Ağacın altında uyuyan birini gördük.)
Any pupil that finishes his homework can go out. Herhangi öğrenci, ki o ev ödevini bitirir, dışarı çıkabilir. (Ev ödevini bitiren herhangi öğrenci dışarı çıkabilir.)
Martin is the only policeman that uses the computer. Martin tek polistir, ki o bilgisayarı
kullanır. (Martin bilgisayarı kullanan tek polistir.)
Was it you that broke the vase? O sen miydin, ki o vazoyu kırdı? (Vazoyu kıran sen miydin?)
tümleç (-i halinde) ilgi zamirleri
Şimdiye kadar gördüğümüz ilgi zamirleri cümleciğin öznesi durumundaydılar. Yani cümleciğin fiilinin gösterdiği eylemi yapmaktaydılar.
Şimdi, cümlenin tümleci durumunda, yani -i halinde olan ilgi zamirlerini örnekler içinde inceleyelim. Bu durumda kullanılan zamirler "ki onu, ki ona" şeklinde bir anlam verirler.
İnsanlar için kullanılan ve -i halinde olan ilgi zamiri whom'dur. Anlamı "ki onu, ki ona" olan bu zamir özellikle konuşma dilinde pek az kullanılır.
The old man whom you saw yesterday is Gerald's grandfather. Yaşlı adam, ki onu dün gördün, Gerald'ın büyükbabasıdır. (Dün gördüğün yaşlı adam Gerald'ın büyükbasıdır.)
The people whom we met in the streets were filled with joy. İnsanlar, ki onlara sokakta rastladık, neşe doluydular. (Dün sokakta rastladığımız insanlar neşe doluydular.)
Bu tip cümlelerde whom yerine who ve that kullanmak mümkündür.
The woman whom I saw was a nurse. Kadın, ki onu gördüm bir hemşire idi. (Gördüğüm kadın bir hemşire idi.)
The woman who I saw was a nurse. Gördüğüm kadın bir hemşireydi.
The woman that I saw was a nurse. Gördüğüm kadın bir hemşireydi.
Şahıslar haricindeki isimler için kullanılacak tümleç, yani -i halindeki ilgi zamirleri yine which ve that zamirleridir. Verdikleri anlam "ki onu, ki ona"dır.
The plums which I ate were very sour. Erikler, ki onları yedim, çok ekşi idi. (Yediğim erikler çok ekşi idi.)
The letter that she received yesterday came from Canada. Mektup, ki onu dün aldı, Kanada-
dan geldi. (Dün aldığı mektup Kanada'dan geldi.)
Zamirsiz ilgi cümleciği (Contact clause)
Gerek insanlar için kullanılan "ki onu, ki ona" anlamındaki whom, who, that, gerekse nesneler için aynı anlamdaki which, that, -i halinde, yani tümleç olarak yer aldıkları cümleciklerden anlama hiç zarar vermeden atılabilirler.
The man whom you wanted has come. Adam, ki onu istedin, geldi. (İstediğin adam geldi.)
The man you wanted has come. İstediğin adam geldi.
The pencil which you lost Kalem, ki onu dün kaybettin, halının
yesterday is under the carpet. altındadır. (Dün kaybettiğin kalem halının altındadır.)
The pencil you lost yesterday is under the carpet. Dün kaybettiğin kalem halının altındadır.
Örneklerde önce whom ve which kullanılarak yapılımış cümlecikleri sonra bunlar kullanılmadan yapılmış contact clause cümleciklerini görüyoruz. Türkçe karşılıklarından da anlaşıldığı gibi bunlar whom, which ile yapılmış cümleciklerle aynı anlamı vermektedirler.
-i halinde ilgi zamirlerini bu şekilde atmak çoğu zaman mümkündür ve tercih edilen şekil de budur. Aşağıda, artık yeteri kadar alışıldığı için "ki onu" şeklinde çevirileri verilmemiş cümlelerde ilgi zamirli ve ilgi zamiri çıkarılmış örnekleri inceleyiniz.
The cake which my wife made wasn't good. Karımın yaptığı pasta iyi değildi.
The cake my wife made wasn't good. Karımın yaptığı pasta iyi değildi.
The officer whom they visited gave them some presents. Ziyaret ettikleri memur onlara bazı hediyeler verdi.
The officer they visited gave them some presents. Ziyaret ettikleri memur onlara bazı hediyeler verdi.
The new dress which Eleanor is wearing is very lovely. Eleanor'ın giydiği yeni elbise çok hoş.
The new dress Eleanor is wearing is very lovely. Eleanor'ın giydiği yeni elbise çok hoş.
The poor man whom they saw in the hospital has died. Hastanede gördükleri yoksul adam öldü.
The poor man they saw in the hospital has died. Hastanede gördükleri yoksul adam öldü.
The tree which they planted in the garden is an apple tree. Bahçeye diktikleri ağaç bir elma ağacıdır.
The tree they planted in the garden is an apple tree. Bahçeye diktikleri ağaç bir elma ağacıdır.
The potatoes which we bought last week are bad. Geçen hafta aldığımız patatesler kötüdür.
The potatoes we bought last week are bad. Geçen hafta aldığımız patatesler kötüdür.
edat ile ilgi zamirleri
Whom, that, which ilgi zamirleri edatlarla da kullanılırlar.
The girl to whom you sent an invitation is coming. Kız, ki ona davetiye gönderdin, geliyor. (Davetiye gönderdiğin kız geliyor.)
The girl that you sent an invitation to is coming. Davetiye gönderdiğin kız geliyor.
The girl you sent an invitation to is coming. Davetiye gönderdiğin kız geliyor.
That zamiri ile yapılmış ikinci cümlede to edatının that'ten sonra geldiği görülüyor. Son cümlede ilgi zamiri olmaksızın da aynı anlamın verildiği gö- rülüyor.
The country about which he wrote several articles is in Africa. Ülke, ki ona dair (onun hakkında) birkaç makale yazdı, Afrikadadır. Hakkında birkaç makale yazdığı ülke Afrikadadır.
The country which he wrote several articles about is in Africa. Hakkında birkaç makale yazdığı ülke Afrikadadır.
The country he wrote several articles about is in Africa. Hakkında birkaç makale yazdığı ülke Afrikadadır.
The farmer from whom I bought a tractor gave me a sheep. Çiftçi, ki ondan bir traktör aldım,
bana bir koyun verdi. Bir traktör aldığım çiftçi bana bir koyun verdi.
The farmer that I bought a tractor from gave me a sheep. Bir traktör aldığım çiftçi bana bir koyun verdi.
The farmer I bought a tractor from gave me a sheep. Bir traktör aldığım çiftçi bana bir koyun verdi.
iyelik halinde ilgi zamirleri
Şahıslar için kullanılan whose ilgi zamiri "ki onun, ki onların" anlamındadır.
The children whose shoes are dirty can't go into the the classroom. Çocuklar, ki onların ayakkabıları kirlidir, sınıfa giremezler. (Ayakkabıları kirli olan çocuklar sınıfa giremezler.)
The woman whose bag was stolen went to the police station. Çantası çalınan kadın karakola gitti. (Kadın ki onun çantası çalındı, karakola gitti.)
Şahıslar dışındaki nesnelerin iyelik hali için de whose kullanılabilir. Fakat pek nadirdir. Bu durumda "with" kullanmak suretiyle bir iyelik hali yapmak tercih edilir.
They live in a house whose door is green. Onlar bir evde otururlar, ki onun kapısı yeşildir. Onlar kapısı yeşil olan bir evde otururlar.
They live in a house with a green door. Onlar yeşil kapılı bir evde otururlar.
The car whose tyres are new is mine. Otomobil, ki onun lastikleri yenidir, benimkidir. Lastikleri yeni olan otomobil benimkidir.
The car with new tyres is mine. Yeni lastikli otomobil benimkidir.
what ilgi zamiri olarak
İlgi zamirinin yerini tutacağı isim söylenmemişse what sözcüğü "o şey (şeyler) ki, ne ki" anlamında kullanılır.
What he saw made him angry. Şeyler ki o gördü, (ne ki o gördü), onu kızdırdı. Gördüğü şeyler onu
kızdırdı.
What you say is not true. Şey ki (ne ki) sen söylersin, doğru değildir. Söylediğin doğru değildir.
I don't remember what I heard. Ne ki işittim, hatırlamıyorum. İşittiğimi hatırlamıyorum.
You can take what you want. Ne ki istersin, alabilirsin. İstediğini alabilirsin.
They didn't tell us what they saw in the cave. Ne ki mağarada gördüler bize söylemediler. Mağarada gördüklerini bize söylemediler.
I can't explain what I feel. Ne hissettiğimi açıklayamam
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder